Kinderen maken in hun puberteit een grote verandering door en ook hun puberbrein is volop in ontwikkeling. Meestal zie je je kind al vanaf een jaar of tien veranderen. De rijping van de hersenen speelt bij deze veranderingen een grote rol. Maar weet je wat er in het puberbrein verandert? Dan wordt het ook duidelijker waar het typische pubergedrag vandaan komt. En hoe je hier in de opvoeding op aan kunt sluiten.
De hersengebieden, ook die van het puberbrein, ontwikkelen zich niet gelijkmatig, maar van achteren naar voren. En juist voor in de hersenen wordt het abstracte denken, het weloverwogen keuzes maken, consequenties van beslissingen overzien, goed plannen en prioriteiten stellen geregeld. Hierdoor zie je dat pubers een tijdje of geregeld hun “gezonde verstand” kwijt lijken te zijn. Ze hebben hun ouders weer nodig om bijvoorbeeld een huiswerkplanning te maken. En zich ertoe te zetten huishoudelijke taken te doen. Maar ze staan daar niet erg open voor. Dit komt omdat ze alles zelf willen doen en bepalen.
Je kunt daarom het beste eenvoudige duidelijke regels stellen en deze ook consequent nakomen. Maar hoe bereik je dit zonder schreeuwen, zeuren of in drama’s te vervallen? Voor het antwoord op deze vraag kijken we wat verder naar de ontwikkeling van het puberbrein.
Het aanleggen van de emotiegebieden in de hersenen begint al vroeg. Een remmend systeem in een deel van de hersenen, dat bij jonge pubers nog niet klaar is, houdt deze emotiegebieden onder controle. Dat emotionele deel in de hersenen is gevoelig voor de positieve gevolgen van gedrag. Het controlerende deel in de hersenen is gevoelig voor de negatieve gevolgen. Pubers tussen de 11 en 15 jaar zijn daarom heel gevoelig voor beloning en niet voor straf. Blijf daarom oog hebben voor wat je kind goed doet. Voer een positief gesprek. Geef je kind veel nieuwe kansen.
Voor jonge pubers is het beoordelen van sociale tekens van anderen lastig. Pubers voelen zich daardoor snel aangevallen. Zij reageren niet op jou als ouder, als je aangeeft dat de maat vol begint te raken. Bedenk daarbij dat de afstemming tussen de hersendelen in ontwikkeling is. En dat daardoor het gedrag van pubers vaak onvoorspelbaar is. En je begrijpt waarom je soms niet meer weet waar je aan toe bent.
Je kunt als ouder van een puber het beste beschikken over een flinke dosis flexibiliteit. Met daarnaast veerkracht en humor. Om dit dagelijks op te kunnen brengen heb je tijd en aandacht voor je zelf nodig. Ga er eens lekker tussen uit en doe geregeld dingen waar je blij van wordt.
Stimuleer nieuwe vaardigheden. Voor het puberbrein geldt “use it or lose it”. Benutten pubers bepaalde vaardigheden niet benut in de pubertijd? Dan zal het als volwassene meer moeite kosten ze alsnog te leren. Laat pubers daarom kennis maken met verschillende sporten, muziek en andere culturele uitingen. Stimuleer je puber zijn/haar talenten te ontwikkelen en prikkel de nieuwsgierigheid naar nieuwe feiten. Bemoedig je puber als hij/zij het spannend vindt op nieuwe activiteiten af te stappen.
Jongeren tot een jaar of 15 hebben er meer moeite mee om meerdere taken tegelijk uit te voeren. Dit laten experimenten zien. Je zou dit misschien niet denken als je ziet welke programma’s de gemiddelde puber allemaal open heeft staan op zijn/haar computer tijdens het huiswerk maken. Maar schijn bedriegt. Als een jonge puber continu zijn aandacht verdeelt, dan lukt het niet meer tot reflectie te komen. Dit geldt ook voor het nemen van weloverwogen beslissingen en creatief denken. Laat de computer daarom nog maar even in de woonkamer staan. Help je puber zijn/haar tijd goed in te delen. Een puber heeft steun nodig om tot goede leerprestaties te komen.
Samenvattend: een puber heeft veel sturing en hulp nodig bij het plannen en organiseren van zaken. Daarbij heeft hij/zij ook positieve, geduldige en bemoedigende ouders/verzorgers nodig. Recent onderzoek laat zien dat jongeren die een liefdevolle maar strenge opvoeding krijgen het gelukkigst zijn.
Op de agenda van LOES staan regelmatig gratis bijeenkomsten en/of webinars voor ouders van pubers gepland. Onderstaande webinar is binnenkort:
16 april 2025: Pubers & (pittige) emoties (10-16 jaar)
Of bekijk onze webinars on demand Zo help je je puber als die niet lekker in zijn vel zit of Pubers zijn leuk! (zeker als je ze begrijpt) van Tischa Neve. De webinars on demand kan je op elk gewenst moment gratis volgen.
Het coronavirus raakt ook de opvoeding. Lees in de tips van Loes hoe je als ouder omgaat met de opvoeding ten tijde van corona.
Lees alle corona tipsHoe mediawijs is jouw kind? Je geeft je kind een tablet, telefoon of afstandsbediening en je hebt er letterlijk geen kind meer aan. Handig?
Meer over mediawijsheidVolg bij Loes een online cursus rondom de thema's opvoeden en ouderschap. Voor jou als ouder zijn er twee cursussen!
Bekijk het cursusaanbodGaan jullie scheiden en zijn er kinderen bij betrokken? Dan komt er veel op jullie af. Krijg hulp met de scheidingswijzer van Loes.
Ga naar de scheidingswijzerWeet jij al waar je voor kiest: borst- of flesvoeding? Tijdens je zwangerschap..
Bekijk agenda itemBen je zwanger of heb je een baby, dreumes of peuter? En lijkt het je leuk om andere ouders te ontmoeten? Bezoek dan eens de Klets & baby en Klets & dreumes groep van het ouder- en kindcafé in de bibliotheek.
Bekijk agenda itemEen relaxte baby, hoe dan?! Een relaxte baby, wie wil dit niet? Een pasgeboren..
Bekijk agenda itemEen gezellige plek waar jij onder het genot van een kopje koffie of thee andere ouders kunt ontmoeten terwijl je kind(eren) ondertussen lekker kunnen spelen
Bekijk agenda itemWil jij ook graag andere ouders ontmoeten uit je woonwijk of je woonplaats
Bekijk agenda itemDe puberteit is sowieso een roerige tijd en de Corona-jaren hebben een extra..
Bekijk agenda item