Hoe werkt het puberbrein?

Kinderen maken in hun puberteit een grote verandering door en ook hun puberbrein is volop in ontwikkeling. Meestal zie je je kind al vanaf een jaar of tien veranderen. De rijping van de hersenen speelt bij deze veranderingen een grote rol. Maar weet je wat er in het puberbrein verandert? Dan wordt het ook duidelijker waar het typische pubergedrag vandaan komt. En hoe je hier in de opvoeding op aan kunt sluiten.

Hersenontwikkeling

De hersengebieden, ook die van het puberbrein, ontwikkelen zich niet gelijkmatig, maar van achteren naar voren. En juist voor in de hersenen wordt het abstracte denken, het weloverwogen keuzes maken, consequenties van beslissingen overzien, goed plannen en prioriteiten stellen geregeld. Hierdoor zie je dat pubers een tijdje of geregeld hun “gezonde verstand” kwijt lijken te zijn. Ze hebben hun ouders weer nodig om bijvoorbeeld een huiswerkplanning te maken. En zich ertoe te zetten huishoudelijke taken te doen. Maar ze staan daar niet erg open voor. Dit komt omdat ze alles zelf willen doen en bepalen.

Je kunt daarom het beste eenvoudige duidelijke regels stellen en deze ook consequent nakomen. Maar hoe bereik je dit zonder schreeuwen, zeuren of in drama’s te vervallen? Voor het antwoord op deze vraag kijken we wat verder naar de ontwikkeling van het puberbrein.

Emoties in puberbrein

Het aanleggen van de emotiegebieden in de hersenen begint al vroeg. Een remmend systeem in een deel van de hersenen, dat bij jonge pubers nog niet klaar is, houdt deze emotiegebieden onder controle. Dat emotionele deel in de hersenen is gevoelig voor de positieve gevolgen van gedrag. Het controlerende deel in de hersenen is gevoelig voor de negatieve gevolgen. Pubers tussen de 11 en 15 jaar zijn daarom heel gevoelig voor beloning en niet voor straf. Blijf daarom oog hebben voor wat je kind goed doet. Voer een positief gesprek. Geef je kind veel nieuwe kansen.

Onvoorspelbaar

Voor jonge pubers is het beoordelen van sociale tekens van anderen lastig. Pubers voelen zich daardoor snel aangevallen. Zij reageren niet op jou als ouder, als je aangeeft dat de maat vol begint te raken. Bedenk daarbij dat de afstemming tussen de hersendelen in ontwikkeling is. En dat daardoor het gedrag van pubers vaak onvoorspelbaar is. En je begrijpt waarom je soms niet meer weet waar je aan toe bent.

Je kunt als ouder van een puber het beste beschikken over een flinke dosis flexibiliteit. Met daarnaast veerkracht en humor. Om dit dagelijks op te kunnen brengen heb je tijd en aandacht voor je zelf nodig. Ga er eens lekker tussen uit en doe geregeld dingen waar je blij van wordt.  

Tip 1: Stimuleer vaardigheden

Stimuleer nieuwe vaardigheden. Voor het puberbrein geldt “use it or lose it”. Benutten pubers bepaalde vaardigheden niet benut in de pubertijd? Dan zal het als volwassene meer moeite kosten ze alsnog te leren. Laat pubers daarom kennis maken met verschillende sporten, muziek en andere culturele uitingen. Stimuleer je puber zijn/haar talenten te ontwikkelen en prikkel de nieuwsgierigheid naar nieuwe feiten. Bemoedig je puber als hij/zij het spannend vindt op nieuwe activiteiten af te stappen.

Tip 2: Help je puber met plannen

Jongeren tot een jaar of 15 hebben er meer moeite mee om meerdere taken tegelijk uit te voeren. Dit laten experimenten zien. Je zou dit misschien niet denken als je ziet welke programma’s de gemiddelde puber allemaal open heeft staan op zijn/haar computer tijdens het huiswerk maken. Maar schijn bedriegt. Als een jonge puber continu zijn aandacht verdeelt, dan lukt het niet meer tot reflectie te komen. Dit geldt ook voor het nemen van weloverwogen beslissingen en creatief denken. Laat de computer daarom nog maar even in de woonkamer staan. Help je puber zijn/haar tijd goed in te delen. Een puber heeft steun nodig om tot goede leerprestaties te komen.

Samenvattend: een puber heeft veel sturing en hulp nodig bij het plannen en organiseren van zaken. Daarbij heeft hij/zij ook positieve, geduldige en bemoedigende ouders/verzorgers nodig. Recent onderzoek laat zien dat jongeren die een liefdevolle maar strenge opvoeding krijgen het gelukkigst zijn.

Meer over pubers en hersenen

  • Lees meer over het puberbrein in de brochure ‘Puberhersenen in ontwikkeling' van de Hersenstichting.
  • Aanrader: lees ook het boek 'Puberbrein binnenstebuiten' van Huub Nelis en Yvonne Sark.

Bijeenkomsten

Op de agenda van LOES staan regelmatig gratis bijeenkomsten en/of webinars voor ouders van pubers gepland. Onderstaande bijeenkomsten en/of webinars zijn binnenkort:

18 april 2024: Pubers zijn leuk, zeker als je ze begrijpt (Online webinar)
22 mei 2024:  Alcohol, drugs en opvoeden (Hengelo)
12 juni 2024: Hoe pubers keuzes maken (Losser)

(4640 13455 beoordelingen)
Terug naar boven