Wat gebeurt er in de seksuele ontwikkeling bij basisschoolkinderen?

Veel ouders hebben vragen over de seksuele ontwikkeling van hun kind. Want er gebeurt veel op dit gebied met kinderen tussen de nul en achttien jaar. Bij het ene kind verloopt de seksuele ontwikkeling zonder zorgen en heel geleidelijk, bij het andere kind gaat het met horten en stoten. Dat kan je als ouder onzeker of ongerust maken.

Onderstaande beschrijving is een hulpmiddel om veranderingen te herkennen en om er adequaat op in te kunnen spelen. Het is geen vast gegeven, omdat ieder kind zich in zijn eigen tempo ontwikkelt.

 
Bij kinderen op de basisschool spelen schaamte en de eerste verliefdheden een belangrijke rol

Kinderen gaan zich ineens ongemakkelijk voelen om bloot te zijn in het bijzijn van anderen. Ook gaan ze minder vragen stellen over seks dan voorheen. Niet omdat ze er minder interesse in hebben, maar omdat ze hebben gemerkt dat seks een ‘beladen’ onderwerp is. Ze generen zich om erover te praten.

Kinderen fantaseren op deze leeftijd heel veel. Ze gebruiken wat ze om zich heen zien (gezin, school, tv etc.) bij deze fantasieën. Fantasie en werkelijkheid lopen vaak door elkaar heen. Fantasieën kunnen bijvoorbeeld gaan over verliefdheid en dan ook over verliefdheid op iemand van dezelfde sekse.

De ‘regels’ van de groep worden steeds belangrijker, vooral als je er bij wilt horen. Er ontstaan jongens- en meisjesgroepen, die elkaar ‘aftasten’. Jongens vinden meisjes vaak ‘stom’ en ‘kinderachtig’, meisjes vinden jongens vaak ‘te wild’ en ‘stoer’.In de groep proberen kinderen elkaar soms af te troeven. Een manier om dat te doen is door te laten zien hoeveel je weet over seks. Maar ook door seksuele taal te gebruiken. Kinderen bedenken rijmpjes met seksuele woorden en vertellen elkaar ‘schuine’ moppen. Vaak begrijpen ze zelf niet wat ze zeggen.

Het verschil tussen vriendschap en verliefdheid wordt kinderen op deze leeftijd steeds duidelijker. Hetzelfde geldt voor het verschil tussen knuffelen en vrijen. Bij verliefdheden kunnen heftige gevoelens voorkomen, terwijl er geen sprake van seksuele gevoelens hoeft te zijn. Handje in handje zitten kan al spannend zijn.

 
Pre-puberteit: 10 en 11 jaar

De voorfase van de puberteit begint. Aan het gedrag, de lichamelijke ontwikkeling en de (soms heftige) stemmingswisselingen is dat vaak goed te merken. De (pre-)puberteit hangt samen met de ontwikkeling van de geslachtshormonen. Hierdoor krijgen kinderen vanaf ongeveer tien jaar meer interesse in de volwassen seksualiteit. Ze fantaseren erover en horen en zien van alles in boekjes, op televisie en op internet. Tegelijkertijd kunnen kinderen heel preuts of afhoudend reageren als er met hen over seksualiteit wordt gepraat. Ze kunnen ineens heel onzeker worden over hun lichaam of ze schamen zich ervoor.

Meisjes starten meestal twee jaar eerder dan jongens met de puberteit. Lichamelijk is dat te zien aan de lengtegroei en groei van de borsten. De eerste stappen binnen de liefde worden gezet. Ze krijgen voor het eerst verkering en zoeken voorzichtig lichamelijke toenadering tot elkaar (handje vasthouden, kusje op de wang, etc.).