Weg met faalangst

Het is ’s ochtends vroeg en kleine Finn zit aan zijn ontbijt. Vier jaar is ‘ie en hij werkt een smakelijke boterham met hagelslag naar binnen. Dan komt de vraag waar hij al een tijdje tegenop ziet: “Mama, moet ik vanmiddag naar zwemles?” “Ja,” zei zijn moeder, mijn vriendin, “eerst school, dan eten en daarna naar zwemles.” Finns gezichtje betrok. En verbeeldde mijn vriendin het zich of werd hij nog bleker dan hij al was? Tussen de middag, na schooltijd, kreeg Finn geen hap door zijn keel. Buikpijn, hoofdpijn, misselijk. Met moeite dronk hij een beker melk.

Al jammerend ging Finn naar boven om zijn zwembroek aan te trekken. Mijn vriendin kreeg een zwaar gevoel in haar buik, alsof iemand er een zware steen op gelegd had. Toch zette ze haar snikkende zoontje in de auto en reed naar het zwembad. Het snikken van Finn was veranderd in huilen. Steeds harder. In het toch al zo warme zwembad kreeg mijn vriendin het Spaans benauwd. De ogen van alle aanwezige ouders waren gericht op die moeder en dat hysterische jongetje.

Wat kan ik zeggen, faalangst is een bitch. Helaas kan het zich op veel manieren uiten. Bang voor water, bang om voor een groep te spreken, bang voor testen, toetsen en examens. Faalangst kan ontstaan doordat kinderen bang zijn dat anderen hen niet meer leuk/knap/lief vinden als ze falen. Of doordat de omgeving zulke hoge verwachtingen koestert. Of doordat een leerstoornis, bijvoorbeeld dyslexie, in de weg zit. Op de basisschool lijdt ongeveer 10% van de kinderen aan faalangst. Bij leerlingen op het voortgezet onderwijs die richting eindexamen gaan, wordt dat zelfs 20%. Best veel!

Vier de 1e onvoldoende

Onze twaalfjarige is dit jaar begonnen in de brugklas. Zijn mentor vertelde dat in sommige gezinnen taart op tafel kwam als de eerste onvoldoende binnen was. De onvoldoende werd gevierd! Niet omdat het nou zo gaaf is om een vijf of lager te halen, maar gewoon om de druk wat te verlagen. Want een onvoldoende is niet het einde van de wereld.
Heeft je kind echt fikse faalangst, dan is dat helaas niet te verhelpen met een taartje. Maar wat je als ouders wél kunt doen, is faalangst herkennen en erover praten met elkaar. Heeft je kind vage klachten, probeert het ergens onderuit te komen, wil het niet naar school, sport of muziekles? Probeer je zoon of dochter duidelijk te maken dat fouten maken mág. Het is niet leuk om iets verkeerd te doen, maar het hoort erbij. Van fouten kun je leren. Daarom moet je kind de angst niet uit de weg gaan, maar juist aangaan. Ouders kunnen daarbij hun kind ondersteunen, helpen en veiligheid bieden.

Als de lat hoog ligt

Een leerkracht vertelde mij dat complimenten en bewondering soms faalangst veroorzaken. Getalenteerde kinderen krijgen vaak dingen te horen als: Wat ontzettend slim bedacht’, ‘Jij bent zeker de beste van de klas?’, ‘Jij gaat het nog ver schoppen.’ Het zijn positieve en goed bedoelde woorden. Toch kunnen dit soort uitspraken een enorme druk op het kind leggen. Want niemand is perfect, maar kinderen kunnen het gevoel krijgen dat ze dat wel moeten zijn. En als de lat zo hoog ligt, dan kun je er niet meer overheen springen. Dan kruip je er liever onderdoor. Of ga je er met een boog omheen. Als ouders kun je beter een complimentje geven over het proces, dan over het cijfer. Dus niet: ‘Super dat je een 9 hebt gehaald,’ maar: ‘Super dat je zo je best hebt gedaan.’

Benieuwd hoe het nu met kleine Finn en zijn zwemles is? Mijn vriendin vertelde enthousiast dat ze een maand lang elke vrije zaterdag met hem was wezen zwemmen om te oefenen. Finn is niet blij als hij zwemles heeft, maar durft nu wel zelf in het water te springen en kopje onder te gaan. De wachtende ouders op het zwembad, keken verbaasd: “Hé, was dat niet dat jochie dat altijd zo hard huilde? Moet je hem nou eens zien!”

Het gezin van MamaTien en Job telt vier kinderen: Loïs (15), Olivia (14), Joost (12) en Emmanuel (9)

Meer tips van Loes

Heeft je kind faalangst? Bekijk onze tips.